I R O N M A I D E N
GRUP TARİHİ
Kuruluş yılları (1975-1978)
Iron Maiden, Smiler adlı gruptan ayrılan Steve Harris tarafından 1975'in Noel günü kuruldu. İlk kadro basta Steve Harris, gitarlarda Dave Sullivan ve Terry Rance, davulda Ron Matthews ve vokalde de Paul Day'den oluşuyordu.[3] Harris grubuna o sıralar seyrettiği Demir Maskeli Adam adlı filmin de etkisiyle orta çağda kullanılan bir işkence aletinin adını (Türkçe:Demir Bakire) vermişti.[4] Sonradan grubun ilk iki albümünde yeralacak olan "Iron Maiden", "Wrathchild", "Prowler", "Transylvania" ve "Purgatory" (o dönemdeki adıyla "Floating") gibi şarkıların ilk versiyonları bu dönemde Steve Harris tarafından yazılmışsa da başlangıçta grubun repertuarının büyük bölümü Free, Thin Lizzy, Tucky Buzzard gibi grupların şarkılarından oluşuyordu.[5] Grup ilk konserini 17 Mayıs 1976 günü Londra'nın doğusundaki Cart and Horses adlı pub'da verdi.[6]
Grup kişisel ve müzikal farklılıklardan ötürü uzun süre istikrarlı bir kadroya kavuşamadı.[7] Kadrodaki ilk değişiklik 1976'da sahnede yeterince enerjik ve kendinden emin durmadığı gerekçesiyle solist Paul Day'in gruptan gönderilmesiyle yaşandı ve yerine Harris'in eski grubu Smiler'dan ayrılmış olan Dennis Wilcock geldi.[8] Steve Harris, Dennis Wilcock'un tavsiyesiyle gruba üçüncü bir gitarist olarak Dave Murray'i dahil etmek istedi ancak bu durum grubun diğer iki gitaristi Dave Sullivan ve Tarry Rance tarafından hoş karşılanmadı.[9] Sonunda Dave Murray grubun tek gitaristi olarak kadrodaki yerini aldı.[10] 1977'de gruba ikinci gitarist olarak o dönemde Bob Angelo sahne adını kullanan Bob Sawyer katıldı.[11] Ancak Dave Murray ile geçinemeyen yeni gitarist Murray'nin solist Wilcock ile arasının açılmasına neden oldu ve sonunda her iki gitarist de gruptan kovuldu.[12] Çift gitardan vazgeçen Steve Harris gruba bir klavyeci almaya karar vererek kadroya Tony Moore'u kattı. Ardından Ron Matthews'un bir konsere günler kala ayrılması üzerine davulcu Barry Purkis çok kısa bir süreliğine gruba katıldı. Bu kadronun Terry Wrapram'ın da gitarist olarak eşlik ettiği 1977'in Kasım ayında verdiği tek konser son derece başarısız geçince Steve Harris solist Dennis Wilcock dışındaki herkesi gruptan kovdu,[13] Wilcock da çok geçmeden kendi grubunu kurmak için Iron Maiden'dan ayrıldı.[14]
Kadroyu yeniden inşa etmek durumunda kalan Steve Harris gitarist olarak en başından beri birinci tercihi olan Dave Murray'i geri çağırdı ve davulcu olarak da Smiler'dan tanıdığı Doug Sampson'ı gruba dahil etti.[14] 1978'in yaz ve sonbahar ayları boyunca sonradan grubun ilk iki albümünde yeralacak parçalar üzerinde çalışan üçlü bir yandan da kalıcı bir solist arayışına girdi.[15] 1978'in sonlarında grup Steve Harris'in bir arkadaşının önerisiyle Paul Di'Anno ile bir deneme provası yaptı ve Di'Anno grubun yeni solisti oldu.[16]
Paul Di'Anno dönemi (1978-1981)
Iron Maiden Paul Di'Anno ile ilk konserini Londra'daki Ruskin Arms adlı pub'da verdi.[7] Grup sonraki iki sene boyunca Londra'nın doğusunda artarda verdiği konserlerle hayran kitlesini giderek artırdı.[17] Ancak hâlen revaçta olan punk rock yüzünden plak şirketlerinin temsilcilerinin yeni grupları takip ettiği Londra'nın merkezindeki büyük salonlarda çalma imkânı bulamayan Iron Maiden müziğini daha geniş kitlelere ulaştırmak için bir demo kaydetmeye karar verdi.[18] 200 sterline Cambridge'deki Spaceward stüdyosunu 24 saatliğine kiralayan grup 31 Aralık 1978 günü "Iron Maiden", "Invasion", "Prowler" ve "Strange World" adlı şarkılarından oluşan demoyu kaydetti.[19] Kaydedilen demoyu bir arkadaşı aracılığıyla edinen müzik menajeri Rod Smalwood, Steve Harris'e gruba menajerlik etmek için teklifte bulundu ve Harris de bu teklifi kabul etti. Smallwood büyük plak şirketlerinin dikkatini çekmek için Londra'nın merkezindeki Marquee kulübünde 19 Ekim 1979 günü bir konser ayarladı.[7][20] Konser sonrasında EMI plak şirketi grupla peşin 50.000 sterlin ve ilk üç albümün masrafları karşılığında beş albümlük bir anlaşma yaptı.[21] 1979'un Kasım ayında grup Rock Hard Records adlı kendi bağımsız firmasından Cambridge'de kaydetmiş olduğu demodaki üç şarkıyı The Soundhouse Tapes adıyla EP olarak yayımladı.[7] Postayla satışa sunulan 5.000 kopya birkaç hafta içinde tükendi. Grup EP'nin ikinci basımı için Virgin ve HMV gibi şirketlerden gelen teklifleri reddetti.[22]
1979 yılı boyunca bu gelişmeler yaşanırken grup bir yandan da ikinci bir gitarist arayışındaydı. Sırasıyla Paul Cairns, Paul Todd ve Tony Parsons kısa süreliğine grupta yer aldıysa da hiçbiri kalıcı olamadı.[23] 1979 sonlarında daha sonra grupta yer alacak olan Adrian Smith'e gruba katılması teklif edildi ama grubu Urchin ile yoluna devam etmek isteyen Smith teklifi reddetti. Grubun Melody Maker dergisine verdiği bir ilanı yanıtlayan Dennis Stratton bir deneme provasının ardından ikinci gitarist olarak gruba katıldı.[24] İlk albümün kayıtları öncesinde kadrodaki son değişim grubun yoğun konser trafiğini bünyesi kaldırmadığı için davulcu Doug Sampson'ın gönderilmesiyle yaşandı. Yerine Dennis Stratton'ın arkadaşı ve Samson grubunun eski davulcusu Clive Burr geldi.[7]
Iron Maiden ilk albümün kayıtlarına 1980 yılının Ocak ayında Londra'nın batısındaki Kingsway Stüdyoları'nda başladı. Şubat ayında "Running Free" isimli parça single olarak yayımlandı. Şarkının yayımlanmasının ardından aynı ay grup BBC'nin meşhur müzik programı Top of the Pops'ta çıkmak için teklif aldı.[7] Playback yapmayı reddeden grup The Who'nun 1972'deki performansından beri programda canlı çalan ilk grup oldu.[25] Yine Şubat ayında yayımlanan ve dokuz farklı grubun parçalarından oluşan Metal for Muthas isimli bir toplama albümde Iron Maiden "Wrathchild" ve "Sanctuary" adlı şarkılarıyla yer aldı.[26]
İlk albümün kayıt ve miksajının tamamlanmasının ardından grup Mart ayında Judas Priest'in dünya turnesinin Britanya ayağındaki 15 konserde ön grup olarak yer aldı.[27] Nihayet grubun ilk albümü Iron Maiden 11 Nisan 1980 günü piyasaya çıktı ve İngiltere listelerine 4. sıradan girdi. Albüm ilk haftasında 60.000 kopya satarak "gümüş albüm" statüsü kazandı.[7] Albümün ardından grup 45 konserlik ilk büyük Britanya turnesine çıktı. 15 Mayıs'ta başlayan turne 23 Ağustos'ta o dönemde Britanya'daki en büyük açıkhava etkinliği olan Reading Festivali'nde verilen konserle son buldu.[28] Reading Festivali'nin hemen ardından grup bu kez kıta Avrupasına kendini tanıtmak üzere KISS'in Avrupa turnesinde ön grup olarak yer aldı. Ağustos sonundan Ekim ayının ortalarına kadar süren turnede grup dokuz ülkede otuza yakın konser verdi.[29] Turne sırasında diğer grup üyeleri ve menajer Rod Smallwood ile arası giderek açılan Dennis Stratton turnenin ardından gruptan gönderildi.[30] Stratton'ın yerine Adrian Smith geldi.[31] Yeni albümün hazırlıklarından önce Kasım ayının sonlarında Iron Maiden yeni gitarist Adrian Smith ile son bir İngiltere turnesine çıktı.[32] Londra'nın Rainbow salonunda verilen turnenin son konserinde kaydedilen görüntüler 1981'in Mayıs ayında Live at the Rainbow adıyla video kaset olarak yayımlandı.[33]
İkinci albüm Killers'ın hazırlıkları 1980'in Aralık ayında başladı.[34] Grup prodüktör olarak 1992 yılında emekli olana kadar birlikte çalışacakları Martin Birch ile anlaşmıştı.[35] Albüm 9 Şubat 1981'de piyasaya çıktı ve İngiltere listelerine 12. sıradan girdi.[36] Albümün piyasaya çıkmasının ardından grup 17 Şubat günü İngiltere'nin Ipswich şehrinde verdiği konserle sekiz ay sürecek olan ilk dünya turnesine başladı. Avrupa'nın yanı sıra ilk kez gittikleri Japonya, Avustralya ve Kuzey Amerika'yı kapsayan turne sırasında 15 ülkede 126 konser verdiler.[37] Yugoslavya'daki konserleriyle bu ülkede konser veren ilk batılı rock grubu oldular.[38]
Turne sırasında solist Paul Di'Anno'nun giderek artan içki ve kokain kullanımı sesini ve konser performansını etkilemeye başlamıştı.[39] Di'Anno'nun sesindeki sorunlar yüzünden Almanya'da beş konser iptal edildi.[40] Grubun gittiği müzikal doğrultudan da memnun olmayan Di'Anno 1981'in Eylül ayında gruptan gönderildi.[41] Yerine 1981'in Ekim ayında Samson grubundan Bruce Dickinson geldi.[42]
Efsane dönem (1981-1989)
Grup Bruce Dickinson ile ilk konserini İtalya'nın Bologna şehrinde 26 Ekim 1981 günü verdi. İtalya'da 4 konser daha veren grup, son olarak 15 Kasım'da Londra'da verdiği bir konserle Killers turnesini tamamladı.[43] Bu konserlerde Dickinson yalnızca sesiyle değil selefi Paul Di'Anno'nun aksine sahnedeki hareketli ve enerjik davranışlarıyla kendisini ispatladı.[44]
Turnenin ardından Iron Maiden yeni albümün hazırlıklarına başladı. Grubun o güne kadar yapmış olduğu tüm besteler ilk iki albümde kullanılmış olduğunda yeni albüm sıfırdan yazılacaktı. Ayrıca Bruce Dickinson eski grubu Samson ile olan sözleşmesindeki bir maddeden ötürü 1982'nin Ağustos ayına kadar gruba besteci olarak katkıda bulunamıyordu.[39] Üç ay içinde albümü tamamlaması gereken grup Londra'daki Hollywood stüdyolarında beste çalışmalarına başladı.[44] Bestelerin tamamlanmasının ardından Londra'da Battery stüdyolarında kayda başlandı.[39] Albümün miksajı devam ederken grup "Run to the Hills" adlı parçayı single olarak yayımladı. Şarkı İngiltere listelerinde 7 numaraya kadar yükseldi. Iron Maiden 25 Şubat'ta yeni dünya turnesinin Britanya ayağına başladı.[45]
Yeni albüm The Number of the Beast 22 Mart 1982 günü piyasaya çıktı ve İngiltere listelerine 1 numaradan girdi.[46] İlk birkaç ay içerisinde 1 milyonun üzerinde satış yapan albüm neredeyse yayımlandığı bütün ülkelerde ilk 10'a girdi.[47] ABD'de 65 hafta listelerde kalan ve gruba bu ülkedeki ilk altın plağını da kazandıran albüm toplamda iki gümüş, sekiz altın ve iki platin plak kazandı.[48] "Run to the Hills", "The Number of the Beast" ve "Hallowed be thy Name" gibi bugün klasik olmuş, grubun konserlerinin vazgeçilmez şarkılarını içeren albüm uluslararası boyutta Iron Maiden'ı dünyanın en büyük gruplarından biri haline getirdi.[49]
Albümün yayımlanmasından yaklaşık bir ay önce başlayan "Beast on the Road" turnesi kapsamında grup 16 ülkede 179 konser verdi. Mayıs ve Ekim ayları arasında ABD'de konserler veren Iron Maiden 28 Ağustos'ta Reading Festivali'nde ana grup olarak sahne aldı.[48]
Bu albümden sonra Clive Burr yerini Nicko McBrain'e bıraktı ve grup uzun süre bu kadroyu korudu. 1983'te dördüncü albüm Piece of Mind çıktı. Albümdeki "The Trooper" adlı parça büyük ilgi topladı ancak İngiliz Milliyetçiliği suçlamalarını da beraberinde getirdi. Ancak şarkının asıl teması savaşın anlamsızlığıydı. Maiden hiç durmadan 1984'te Powerslave 'i yayınladı. Bu albümden de "Aces High" ve "2 Minutes to Midnight" gibi hitler çıkmıştır. Bir turne - bir albüm diye devam eden Maiden 1985 yılında tüm zamanların en iyi konser albümlerinden biri olarak gösterilen Live After Death'i piyasaya sürdü. 1986'da Somewhere in Time albümü geldi ve bu albüm büyük tartışmalara yol açtı. Albüme önce Bruce Dickinson akustik bir albüm önerisi getirdi ancak bu Steve Harris tarafından kabul edilmedi. O yüzden Dickinson hiçbir şarkı yazımına katılmadı. Ayrıca ilk kez Iron Maiden tarihinde (1977'de yapılan bir konser dışında) keyboard kullanıldı ve Maiden fanatiklerinin pek hoşuna gitmedi. 2 sene sonra 1988'de Seventh Son of a Seventh Son adlı konsept albüm çıktı. Rock müziğinde popülerliğinin en üst döneminde piyasaya sürülen bir albüm birçok kişinin Maiden ile tanışmasının yanısıra çok büyük satış rakamları yakaladı. Ancak Bruce Dickinson, yapmak istedikleri konsepti tam anlamı ile başaramadıklarını, aynı sene çıkan, Queensryche'ın Operation Mindcrime adlı konsept albümünün çok daha başarılı olduğunu söylemiştir.
Değişim
Murray & Gers 2007 yılında bir konserde
Steve Harris büyük başarının ardından köklere dönüp Killers tarzı bir albüm yapmak istiyordu ancak gitarist Adrian Smith geri dönüşün gereksiz olduğunu düşünmüştü ve gruptan ayrıldı. Yerine Bruce Dickinson ile çalışan Janick Gers geldi. 1990'da çıkan No Prayer for the Dying albümü diğer albümlere göre zayıf kaldı. Buna rağmen "Bring Your Daughter... to the Slaughter" single'ı büyük başarı elde etti. İki sene sonra ise Fear of the Dark bu albümün daha üstünde bir başarı sergiledi ve albümle aynı ada sahip şarkı bir Maiden klasiği oldu. Ancak sorunlar bitmiyordu. Solo kariyerine ağırlık vermek isteyen Bruce Dickinson, Steve Harris ile bitmeyen tartışmalar yaşıyordu ve gruptan ayrıldı. Yeni vokalist ise Blaze Bayley olmuştu. Blaze iyi bir vokalist olmasına karşın, Bruce Dickinson gibi bir efsanenin yerini doldurmak zorundaydı ve hep bu yüzden fanlar tarafından önyargı ile yaklaşıldı. 1995'te çıkan The X Factor yine iyi bir başarı kazandı. Steve Harris'in ruh hali yüzünden çok karanlık bestelerden oluşmuştu. 1996'de Best of the Beast adlı toplama çıkaran grup yeni bir şarkı olan "Virus"'ü grubu hep eleştiren basına armağan ettiler. 1998'te grubun satışlar bakımından o güne kadarki en başarısız albümü olan Virtual XI piyasaya çıktı. Bu albümün ardından çıkılan Virtual XI dünya turnesi kapsamında Iron Maiden İstanbul'da Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu'nda 7 ve 8 Eylül 1998 tarihlerinde iki konser vermiştir.[50] 1999'da Bruce Dickinson'ın gruba dönmesi üzerine Blaze Bayley gruptan ayrıldı. Bruce Dickinson ile birlikte Adrian Smith de gruba geri geldi.
Son Dönemler
Bu kadroyla olan ilk albüm Brave New World 2000'de çıktı ve büyük bir ilgi ile karşılandı. Maiden hiç durmadan konserler verdi. Daha sonra Best Of'lar, Box Set'ler, Konser CD'leri ve DVD'ler piyasa sürdüler. Bu sırada da 2003 tarihli Dance of Death albümü çıktı ve bu albüm de ötekiler gibi büyük bir başarı kazandı. Grup Ekim 2004 ve Eylül 2005 tarihleri arasında yalnızca ilk dört albümlerinden şarkılar çaldıkları Early Years adında bir turneye çıktı. Topluluk, 2006 yılında "The Reincarnation of Benjamin Breeg" single'ını ve ardından da A Matter of Life and Death albümünü yayınladı ve ardından da başarılı bir Avrupa turnesine çıktı. Avrupa turnesinin ardından Iron Maiden, 9 Mart 2007'de Birleşik Arap Emirlikleri'nde dördüncüsü düzenlenen Dubai Desert Rock Festivali'nde esas grup olarak sahne aldı.[51] Ayrıca 17 Mart 2007 tarihinde Hindistan'ın Bangalore şehrinde verdikleri konserle de Hindistan'da konser veren ilk heavy metal grubu oldular.[52] 2007 yılının Eylül ayında grup resmî internet sitesinde 2008 yılında Somewhere Back in Time adıyla bir dünya turnesine çıkacağını duyurdu. 2008 yılında yayımlanacak olan Live After Death ve Maiden England videolarının DVD versiyonlarını desteklemek için çıkılacak turnenin repertuvarı tamamen grubun 80'li yıllardaki parçalarından oluşacak ve sahnede efsanevi World Slavery turnesinde kullanılan Antik Mısır dekorları yeralacak.[53]
Grubun logosunu Steve Harris çizmiştir. 16 yaşında okulu bıraktıktan sonra 18 ay teknik resim stajyerliği yapan Harris grubun ilk günlerinden itibaren Iron Maiden'ın konser afişlerini kendisi hazırlamıştır. Bugün hâlen kullanılmakta olan logoyu da Harris 1979'da çizmişti.[54] Logoda kullanılan harf karakterleri grupla ilgili birçok müzik albümü, kitap ve grubun eski veya hâlâ aktif olan üyelerinin diğer müzik çalışmalarında da kullanılmıştır.
Grup üyeleri
* Bruce Dickinson - vokaller, "Revelations"'da ritim gitar (1981-1993, 1999-bugün)
* Dave Murray - solo ve ritim gitarlar (1976-1977, 1977-bugün)
* Adrian Smith - solo ve ritim gitarlar, geri vokaller, "Reach Out"'da vokal (1980-1990, 1999-bugün)
* Janick Gers - solo ve ritim gitarlar, arada sırada geri vokaller (1990-bugün)
* Steve Harris - bas gitarlar, klavyeler, geri vokaller (1975-bugün)
* Nicko McBrain - davullar, vurmalılar, "Age of Innocence... How Old?"'da vokal (1982-bugün)
